မန္တလေးတိုင်း၊ ပြင်ဦးလွင်မြို့အဝင် X-ray ဂိတ်အဟောင်းတွင် စစ်တပ်အရာရှိများက ရှမ်းပြည်နယ် မြောက်ပိုင်းမှ လာသည့် တိုင်းရင်းသားများအား ပစ်မှတ်ထားစစ်ဆေးပြီး ငွေညှစ်နေသည်ဟု ကိုယ်တိုင် ကြုံခဲ့ရသူများထံက သိရသည်။

ခရီးသည်ကား၊ အိမ်စီးကားများတွင် ဗမာစကား ကောင်းစွာ မပြောတတ်သူများပါလာပါက ကားပေါ်မှ ဆင်းခိုင်းကာ တင်းတင်းကျပ်ကျပ် စစ်ဆေးသည်ဟု ဆိုသည်။

“ဗမာလို မပြောတတ်တဲ့ ကိုးကန့်၊ ဝ၊ ပလောင်တို့ မုန်းဝန်းဗမာ လူမျိုးတွေပါရင် ကား ဘေးထိုးခိုင်းပြီး ခေါ်သွားတာ။ ဒူးထောက်ခိုင်းတယ်။ သေနတ်မောင်းတင်ပြီး ခြိမ်းခြောက်တယ်။ သေချာမရှင်းပြနိုင်ရင် မိုးချုပ်အထိ ခေါ်ထားတယ်။ ငွေပေးမှ ပြန်လွှတ်ပေးတာ” ဟု ကိုယ်တိုင်ကြုံခဲ့ရသည့် ခရီးသွားတစ်ဦးက ပြောသည်။

ယခုလဆန်းပိုင်းတွင် ရှမ်းမြောက်ဒေသမှ လာသည့် “ဝ” တိုင်းရင်းသား လူငယ်တစ်ဦးအား ဗမာစကား မတတ်ဟု ဆိုကာ အချိန် သုံးနာရီကျော်ကြာ ဒူးထောက်ခိုင်းပြီး မြန်မာငွေ ကျပ်သိန်းဆယ်ချီ ပေးမှ ပြန်လွှတ်ပေးသည်ဟု ခရီးသွားများထံက သိရသည်။

ထိုကဲ့သို့သော ဖြစ်စဉ်များ မကြာခဏ ကြုံတွေ့နေရသည်ဟု ယာဉ်မောင်းအချို့ကလည်း ဆိုကြသည်။

ရှမ်းပြည်မြောက်ပိုင်းဒေသမှ လာသည့် ခရီးသည်တင်ကားများတွင် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ များက ကောက်ခံသည့် အခွန်ဖြတ်ပိုင်းစာများ တွေ့ပါက ယာဉ်မောင်းများအား ရိုက်နှက် အပြစ်ပေးသည် ဟု ကိုယ်တိုင်ကြုံခဲ့ရသူတို့က ပြောပြသည်။

“ကားရပ်တာနဲ့ သီပေါက လာတယ်၊ သိန္နီ၊ လားရှိုးက လာတယ် ဆိုရင် ကားကို လမ်းဘေး ရပ်ခိုင်းတယ်။ ပြီးရင် အခွန်စာရွက်တွေ ရှာတာ။ တွေ့ရင် ကားသမားကို ပါးရိုက်တယ်၊ ဓားနဲ့ ထောက်တယ်။ ဓါတ်တိုင်ကို ဖက်ခိုင်းပြီး ရိုက်တာခံရတယ်။ တချို့ကားသမားဆိုရင် ဒိုက်ထိုး၊ ထိုင်ထလုပ် အဲလိုမျိုးလုပ်နေတာ” ဟု ကိုယ်တိုင်ကြုံခဲ့ရသည့် ခရီးသွားတစ်ဦးက ပြောသည်။

ရိုက်နှက်ခံရသူများတွင် သက်ကြီးရွယ်အို ကားဆရာများလည်း ပါဝင်ကြပြီး စိတ်ဒဏ်ရာရသွားသူများလည်း ရှိသည်ဟု ဆိုသည်။

“ဒါမျိုး မကြုံဖူးတဲ့သူတွေကြတော့ စိတ်ဒဏ်ရာတွေ ရကုန်ကြတာပေါ့။ ခရီးသွားတွေက ဟိုဘက်လည်း ကြောက်ရ ဒီဘက်လည်း ကြောက်ရနဲ့” ဟု ယာဉ်မောင်းတစ်ဦးက ပြောသည်။

ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းမှ မန္တလေးသို့ လာသည့် ခရီးသည်တင်ကားများအနေဖြင့် လမ်းတလျှောက်တွင် ရှမ်းပြည်တိုးတက်ရေးပါတီ SSPP/SSA၊ ကိုးကန့်တပ်ဖွဲ့ MNDAA၊ တအာင်း အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် TNLA၊ ကချင်လွတ်လပ်ရေးတပ်မတော် KIA တပ်ဖွဲ့များက ကောက်ခံသည့် အခွန်အခများ ပေးဆောင်ရသည်ဟု ခရီးသွားယာဉ်မောင်းများ က ဆိုသည်။

“ကိုးကန့်အဖွဲ့က ဖြတ်သန်းခဆိုပြီး မြန်မာငွေ တစ်ထောင်၊ နှစ်ထောင် ကောက်တယ်၊ စာရွက်ပေးတယ်။ ရှမ်းအဖွဲ့ဆိုရင် တစ်နှစ်စာ တစ်သိန်း၊ နှစ်သိန်း ပေးရတာ။ ရှမ်းအဖွဲ့က နောက်တစ်ခါ ဖြတ်ရင် စာရွက် ပြရတယ်။ မပြနိုင်ရင် ငွေထပ်တောင်းတာ။ ယာဉ်မောင်းတွေက သိမ်းထားရတာပေါ့။ အဲစာရွက်ကို ပြင်ဦးလွင်ဂိတ်မှာ စစ်လို့တွေ့ရင် သူတို့လုပ်သမျှ ခံရတာပဲ” ဟု ခရီးသွားယာဉ်မောင်း နောက်တစ်ဦးက ပြောသည်။

ပြင်ဦးလွင် X-ray ဂိတ်အဟောင်းတွင် ဗိုလ်မှူးအဆင့် အရာရှိအနည်းဆုံး သုံးဦး၊ ဗိုလ်ကြီး အဆင့် အနည်းဆုံး နှစ်ဦးက ဦးဆောင်စစ်ဆေးသည်ဟု သိရသည်။

အဆိုပါ အရာရှိများသည် ပြင်ဦးလွင်တပ်နယ်မှ အရာရှိများ ဖြစ်နိုင်သည်ဟု ပြင်ဦးလွင်ဒေသခံများက ဆိုသည်။

X-ray ဂိတ်အဟောင်းသည် ပြင်ဦးလွင်–နောင်ချို ပြည်ထောင်စုလမ်းပေါ်ရှိ ဝက်ဝံရွာ စစ်ဆေးရေးဂိတ်နှင့် ခြောက်မိုင်သာ ကွာဝေးသည်။

ဝက်ဝံကျေးရွာ စစ်ဆေးရေးဂိတ်တွင်လည်း ရဲနှင့် စစ်တပ်တာဝန်ရှိသူများက ခရီးသွားများအား ဓာတ်ပုံမှတ်တမ်းများယူကာ တင်းတင်းကျပ်ကျပ်စစ်ဆေးပြီးမှသာ သွားလာခွင့် ပြုသည်။

“အခါတိုင်းဆိုရင် ဝက်ဝံမှာ စစ်ပြီးရင် ပြီးပြီ။ အခုက ပြင်ဦးလွင်အဝင်မှာပါ ထပ်စစ်နေတယ်။ အမြဲတမ်းလည်း မဟုတ်ဘူး။ တစ်ခါတလေမှ ပေါ်ပေါ်လာပြီး စစ်တာ။ နောင်ချိုဘက် သွားမယ့်သူတွေဆိုရင် ဖုန်းတွေ ယူစစ်တယ်။ စကားပြောတာလည်း ရိုင်းတယ်” ဟု ပြင်ဦးလွင်မြို့ခံတစ်ဦးက ဆိုသည်။

တိုက်ပွဲများကြောင့် လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေးခက်ခဲ

“၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေး” ကြောင့် ရှမ်းမြောက်ပိုင်းနှင့် မန္တလေးတိုင်းအား ဆက်သွယ်ထားသည့် ကုန်သွယ်ရေး လမ်းကြောင်းများ ပြတ်တောက်နေသည်မှာ နှစ်နှစ်နီးပါး ရှိလာပြီဖြစ်သည်။

နောင်ချိုနှင့်ကျောက်မဲမြို့ကြား လမ်းပိုင်းအား စစ်တပ်ဘက်က ပိတ်ဆို့ထားရာ ခရီးသွားများအနေဖြင့် မန္တလေး–မူဆယ် ခရီးအား ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်းလမ်းနှင့် ကျောက်မဲ–နောင်ချို ကွင်းလမ်းများမှ အချိန်ပေး သွားလာနေကြရသည်ဟု ခရီးသွားများထံက သိရသည်။

နောင်ချို ဂုတ်တွင်းတံတားအား ပြီးခဲ့သည့်ရက်ပိုင်းတွင် စစ်တပ်က ပြန်လည် ပြုပြင်ပြီးဖြစ်သော်လည်း အရပ်သားခရီးသည်များ သွားလာခွင့် မရသေး၍ အများစုသည် သာစည်ရွာလမ်းမှ နောင်ချိုမြို့ဘက်သို့ သွားလာနေရသည်။

“ကျောက်ဂူ၊ သာစည်လမ်းမှာက ရှမ်းဂိတ်တွေ သုံးလေးခုရှိတယ်။ နောင်ချိုနဲ့ ဒုဋ္ဌဝတီတံတားလမ်းမှာဆို စစ်တပ်ဂိတ်ကို ၁၀ ခုလောက်ရှိတယ်။ ဟိုနားရပ်ဦး ဒီနားရပ်ဦးနဲ့ ခရီးဖင့်တယ်၊ အချိန်တွေ ကုန်တာပေါ့” ဟု ခရီးသွား အမျိုးသားအခြားတစ်ဦးကလည်း ပြောသည်။

လမ်းခရီးတစ်လျှောက်ရှိ ဂိတ်များတွင် ငွေပေးဆောင်ပြီးမှသာ ဖြတ်သန်းခွင့် ရသည်ဟု သိရသည်။

တိုက်ပွဲဖြစ်ချိန်နှင့် မိုးသည်းထန်စွာရွာသည့် အချိန်များတွင် ကျောက်ဂူ–နောင်ချို လမ်းပိတ်တတ်၍ ခရီးသွားအများစုမှာ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း ကျေးသီး၊ မိုင်းကိုင်၊ တောင်ကြီးလမ်းမှ မန္တလေးသို့ အချိန် နှစ်ရက်ပေး၍ သွားလာကြသူများလည်း ရှိသည်။

ရှမ်းပြည် မြောက်ပိုင်းနှင့် တောင်ပိုင်းအား ဆက်သွယ်သည့် လမ်းပိုင်းတွင် စစ်ကော်မရှင် လက်အောက်ခံ စစ်ဆေးရေးဂိတ် အနည်းဆုံး ၁၀ ဂိတ်အထိရှိပြီး မှတ်ပုံတင်နံပါတ်နှင့် လူအား တိုက်ဆိုင်စစ်ဆေးသည့် ဂိတ် ငါးဂိတ်ထက် မနည်းရှိသည်ဟု ကိုယ်တိုင် ကြုံခဲ့ရသည့် ခရီးသွားများက ပြောပြကြသည်။

“အဓိက ပင်လုံး၊ မိုင်းပွန်နဲ့ တောင်ကြီးအဝင် ဂိတ်တွေမှာ အဆိုးဆုံးပဲ။ Tablet တစ်လုံးနဲ့ အလုပ် ဖြစ်နေကြတာ။ စစ်ဆေးတာ မကြာစေချင်ရင် ကားဆရာတွေက နှစ်သောင်း၊ သုံးသောင်း ပေးရတယ်” ဟု ကိုယ်တိုင် ကြုံခဲ့ရသည့် အထက်ပါခရီးသွားတစ်ဦးက ပြောသည်။

ထိုကဲ့သို့ လမ်းခရီးအခက်အခဲများကြောင့် ရှမ်းမြောက် ဒေသမှ မန္တလေးသို့ သွားသည့် ကားခဈေးနှုန်းမှာ လူတစ်ဦးလျှင် ကျပ်သုံးသိန်းကျော်ရှိနေပြီး တောင်ကြီး -လားရှိုးကားခဈေးနှုန်းမှာ ကျပ်တစ်သိန်းခွဲကျော် ပေါက်ဈေးရှိသည်ဟု ယာဉ်မောင်းများထံက သိရသည်။

ယခုရက်ပိုင်းတွင် ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း ကျောက်မဲမြို့နှင့် ၁၀ မိုင်ကျော်အကွာ ခိုက်တုန်ဟုန်းရွာအနီး စစ်တပ်နှင့် TNLA တပ်ဖွဲ့ကြား တိုက်ပွဲများ ပိုမိုပြင်းထန်နေရာ ကျောက်မဲ၊ သာစည်ရွာလမ်းပိုင်း ပိတ်သွား နိုင်သည်ဟု ဒေသခံများထံက သိရသည်။