စစ်ကော်မရှင် ထိန်းချုပ်သည့် စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ မုံရွာနှင့် ရွှေဘိုမြို့ပေါ် ရပ်ကွက်များတွင် ပြည်သူ့ကာကွယ် ရေးတပ်ဖွဲ့များက စစ်တပ်၏ရွေးကောက်ပွဲ ဆန့်ကျင်ရေးလှုပ်ရှားမှုများနှင့် သတိပေးမှုများကို ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။

ယမန်နေ့ (ဒီဇင်ဘာလ ၁၅ ရက်) မွန်းတည့် ၁၂ နာရီတွင် ရွှေဘိုမြို့ အဝေးပြေးကားကြီးဝင်းထိပ် တံတားပေါ်နှင့် အလောင်းမင်းတရား ဦးအောင်ဇေယျ ရုပ်တုရှေ့၊ အမှတ် (၁) အလယ်တန်းကျောင်း မျက်နှာချင်းဆိုင် စိုက်ပျိုးရေးရုံးရှေ့နှင့် ရွှေဘို- ရေဦးလမ်းထိပ်နေရာများတွင် ရွေးကောက်ပွဲဆန့်ကျင်ရေး ဗီနိုင်းများ ချိတ်ဆွဲခြင်း၊ လက်ကမ်းစာစောင်ဝေခြင်းတို့ကို မြို့နယ် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ (ပကဖ) က လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။

“ကားဝင်းဘက်ဆိုရင် (စစ်တပ်က) အမြဲတမ်း ပတ်ကင်းလည်း လာနေကျ။ မြို့ရှောင်လမ်းထိပ်မှာ အထိုင်ချထားတဲ့ စခန်း ရှိတယ်။ … သူတို့ရဲ့နောက်ကျောတွေ သူတို့ရဲ့ကောင်းကောင်းစိုးမိုးထားတဲ့ နေရာတွေကို သွားပြီးတော့ ဆိုင်းဘုတ်ချိတ်ဆွဲ၊ လက်ကမ်းစာစောင်တွေဝေ၊ ဓာတ်ပုံတွေရိုက် ဂန်းတွေ ဖောက်ပြီးတော့ ပြန်လာတယ်”ဟု ရွှေဘိုမြို့နယ် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ သတင်းနှင့်ပြန်ကြားရေး တာဝန်ရှိသူက ပြောသည်။

ထိုဆိုင်းဘုတ်ချိတ်ဆွဲခဲ့သည့်နေရာများသည် စစ်တပ်တပ်စွဲထားရာ နေရာများနှင့်နီးကပ်ပြီး ၄၅ မိနစ်ခန့်အတွင်း သုံးနေရာလုံး၌ တပြိုင်တည်းလှုပ်ရှားခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ဆိုသည်။

“ မြို့ပေါ်မှာ သူတို့စိုးမိုးထားတဲ့နယ်မြေအတွင်းက ပြည်သူတွေကို တနည်းအားဖြင့် သူတို့ ရွေးကောက်ပွဲကို သွားပြီးတော့ မပါဝင်ချင်ဘဲနဲ့လည်း ပါဝင်ရမဲ့အနေထားဖြစ်နေတာကိုး။ ပြည်သူတွေလည်း အားရှိအောင် သူတို့ကိုလည်း ရွေးကောက်ပွဲနဲ့ပတ်သက်ပြီး ကောင်းကောင်းတုံ့ပြန်နိုင်တယ်ဆိုတာကို သွားချင်တာ။ ဒါက အစပဲ ရှိသေးတယ်”ဟု ပကဖ သတင်းပြန်ကြားရေးတာဝန်ခံက ပြောသည်။

ယမန်နေ့က ထိုလှုပ်ရှားမှုအပြီး စစ်ကော်မရှင်တပ်များ ရောက်လာကာ ဦးအောင်ဇေယျရုပ်တုအနီးတွင် ချိတ်ဆွဲထားသည့် ဗီနိုင်းကို လာရောက်ဖြုတ်ချခဲ့ပြီးနောက် ကျန်ဗီနိုင်းနှစ်ခုကို လမ်းသွားလမ်းလာနှင့် အနီးဝန်းကျင်ရှိ ပြည်သူများကို ဖြုတ်ခိုင်းကြောင်း အထက်ပါ ပကဖ သတင်းနှင့် ပြန်ကြားရေးတာဝန်ခံက ဆက်ပြောသည်။

စစ်ဌာနချုပ် အခြေစိုက်သော မုံရွာ

စစ်ကော်မရှင် ရွေးကောက်ပွဲ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်ကြမည့် ကိုယ်စားလှယ်များ၏ ဓာတ်ပုံ ၊ အမည်စာရင်းများကို “ အကြမ်းဖက်သစ္စာဖောက်လောက်ကောင်များ”ဟု ဖော်ပြထားသော ဗီနိုင်း၊ ပိုစတာများအား အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် (နမခ) အခြေစိုက်သည့် စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ မုံရွာမြို့ပေါ်နှင့်မြို့နယ်အတွင်း ဒီဇင်ဘာလ ၁၅ ရက်နေ့က ချိတ်ဆွဲ၊ စိုက်ထူခဲ့သည်ဟု သိရသည်။

မုံရွာနယ် ကိုယ်စားပြု၍ စစ်ကော်မရှင်ရွေးကောက်ပွဲ ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်မည့်သူများသည် ပြည်ထောင်စု ကြံ့ခိုင်ရေးနှင့်ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ (USDP) မှ ဦးတင်လှိုင်မြင့်၊ တိုင်းရင်းသားစည်းလုံးညီညွတ်ရေးပါတီ (တစည) မှ ဦးကျော်နိုင်ဝင်းနှင့် ဦးကျော်ဝင်း၊ ပြည်သူ့ရှေ့ဆောင်ပါတီ (PPP) မှ ဦးဝင်းဗိုလ်နှင့် ဦးလမင်းအောင်၊ ပြည်သူ့ပါတီ (PP) မှ ဦးဝင်းမြတ်တို့ဖြစ်ကြသည်။

ထိုသူများကို ဥပဒေကြောင်းအရ အရေးယူမည်ဖြစ်ပြီး လူမှုရေးပြစ်ဒဏ်ခတ်ခြင်း (Social Punishment ) ပြုလုပ်ကြရန်လည်း တိုက်တွန်းထားသည်ဟု မုံရွာမြို့နယ် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးအဖွဲ့ (ပကဖ) ထံက သိရသည်။

ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် ကိုယ်စားပြုကော်မတီ (CRPH) က ဒီဇင်ဘာလ ၅ ရက်နေ့တွင် ပြဋ္ဌာန်းလိုက်သည့် “ စစ်အာဏာရှင်ချုပ်ငြိမ်းရေးနှင့် ဒီမိုကရေစီအခြေခံအခွင့်အရေးများ ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရေး ဥပေဒအရ” အရေးယူသွားမည်ဟု မုံရွာမြို့နယ် ပကဖက ဆိုသည်။

“ပြည်သူ့လူထုအနေနဲ့လည်း Social Punishment ပြုလုပ်နိုင်ဖို့နဲ့ တဖက်ကလည်း ကျွန်တော်တို့ တော်လှန်ရေးအင်အားစုတွေအနေနဲ့ သူတို့ကို ဖမ်းဝရမ်းထုတ်လိုက်တဲ့ သဘောပါပဲဗျ” ဟု မုံရွာမြို့နယ် ပကဖ မှ တော်လှန်ရေးရဲ့ဘော်တစ်ဦးက ပြောသည်။

ပုလဲမြို့နယ်မှ ၂၀၂၀ ခုနှစ် ရွေးကောက်ခံအမတ်ဖြစ်ခဲ့သူ ဦးဇော်ထက်က အကြမ်းဖက်နေသော စစ်တပ်၏ ရွေးကောက်ပွဲတွင် ပါဝင်မှုသည် ပြည်သူအပေါ် သစ္စာဖောက်ခြင်းသာဖြစ်ကြောင်း မှတ်ချက်ပေးသည်။

“ပြည်သူတွေအပေါ် ဥပဒေမဲ့ အကြမ်းဖက်သတ်ဖြတ်နေတဲ့ စစ်ကောင်စီရဲ့ရွေးကောက်ပွဲကို ကိုယ်စားလှယ်လောင်းအဖြစ် ဝင်ရောက်ယှဉ်ပြိုင်တဲ့လူတိုင်းဟာ ပြည်သူ့သစ္စာဖောက်ပဲဖြစ်တယ်” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။

“ ဘာကြောင့်လဲဆို ပြည်သူတွေကို တရားမဲ့ သတ်ဖြတ်နေတဲ့ စစ်ကောင်စီကို တရားဝင်မှုဖြစ်အောင် နောက်ကနေ အားပေးအားမြှောက်လုပ်နေတာပဲ။ ဒါတွေဟာ ပြည်သူ့သစ္စာဖောက်ပဲ။ ဒီတော့ ပြည်သူ့သစ္စာဖောက်တွေကို သူတို့ရဲ့သွားရာလမ်းအတိုင်း ကျွန်တော်တို့က ပြန်လည်တုံ့ပြန်ရလိမ့်မယ်” ဟု လက်ရှိ ပုလဲမြို့နယ် ပြည်သူ့အုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့ (ပအဖ) တာဝန်ခံဖြစ်သော ဦးဇော်ထက်က ဆိုသည်။

စစ်အာဏာရှင်စနစ်ချုပ်ငြိမ်းရေးနှင့် ဒီမိုကရေစီအခြေခံအခွင့်အရေးများ ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရေး ဥပဒေ အခန်း(၂) ဥပဒေ၏ ရည်ရွယ်ချက်များတွင် “အကြမ်းဖက်စစ်အုပ်စုက ကျင်းပမည့် အတုအယောင် ရွေးကောက်ပွဲကို ဖြစ်မြောက်စေရန် လုပ်ဆောင်မှုများကို တားဆီးရန်နှင့် ပါဝင်ကူညီဆောင်ရွက်သူများကို အရေးယူရန်” ဆိုသည့် အချက်ဖော်ပြထားသည်။

လွှတ်တော်အမတ်များနှင့်ပတ်သက်ပြီး အဆိုပါဥပဒေတွင် “မတရားသောနည်းလမ်းဖြင့် အာဏာရယူရန် ကြိုးပမ်းသူ” အဖြစ် သတ်မှတ်ထားပြီး ဖမ်းဆီး အပြစ်ပေးခံရပါက ထောင်ဒဏ် သုံးနှစ်မှ ငါးနှစ်အထိနှင့် ငွေဒဏ်ကျပ်သိန်း ၅၀၀ ထက် မနိမ့်သောငွေဒဏ်ဖြစ်စေ ၊ ဒဏ်နှစ်ရပ်လုံးကိုဖြစ်စေ ကျခံရမည်ဟု ပါရှိသည်။

လွှတ်တော် အမတ်လောင်းများအပြင် စစ်ကော်မရှင်၏ ပြည်ထောင်စုအဆင့်ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်မှ တိုင်း/ ပြည်နယ်၊ မြို့နယ်နှင့် ကျေးရွာအုပ်စုအဆင့် ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်များအထိ အဆင့်လိုက် ထောင်ဒဏ်နှင့် ငွေဒဏ်များ ချမှတ်ထာသည်ကိုတွေ့ရပြီး ထောင်ဒဏ်အားဖြင့် အနိမ့်ဆုံး ခြောက်လမှ ၁၀ နှစ်အထိသာမက ငွေဒဏ်အသီးသီး ပြဋ္ဌာန်းထားသည်ကို တွေ့ရသည်။

နိုင်ငံရေးထွက်ပေါက်အဖြစ် စစ်တပ်က ပြုလုပ်သည့် အတုအယောင်ရွေးကောက်ပွဲကို ဆန့်ကျင်ကန့်ကွက် ကြောင်း တော်လှန်ရေးအင်အားစုများက ထုတ်ဖော်ပြောထားကြသည်။

စစ်တပ်ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပမည့် မြို့နယ်များတွင် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများက ၎င်းတို့ နယ်မြေစိုးမိုး ထားသည့်ကျေးရွာများနှင့် လူစည်ကားရာလမ်းမများတွင် ရွေးကောက်ပွဲဆန့်ကျင်ရေး ဆိုင်းဘုတ်များ စိုက်ထူသည့် လှုပ်ရှားမှုများကို ဒီဇင်ဘာလဆန်းမှ စပြီး ခပ်စိပ်စိပ်လှုပ်ရှားလာသည်။

စစ်ကော်မရှင်သည် ရွေးကောက်ပွဲကို အပိုင်းသုံးပိုင်းခွဲ ကျင်းပရန် ကြေညာထားသည်။ အပိုင်း (၁) ကို ယခုလ ၂၈ ရက်တွင် လည်းကောင်း၊ အပိုင်း (၂) ကို လာမည့်နှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁၁ ရက်နေ့တွင်လည်းကောင်း ကြေညာထားပြီး နောက်နှစ်ပတ်ကြာ ဇန်နဝါရီလ တတိယပတ်တွင် အပိုင်း (၃) ကျင်းပနိုင်ခြေရှိနေသည်။

လာမည့် ဒီဇင်ဘာလ ၂၈ ရက်နေ့တွင် ကျင်းပမည့် ရွေးကောက်ပွဲအပိုင်း (၁)တွင် စစ်ကိုင်းတိုင်းမှ မုံရွာ၊ ရွှေဘို အပါအဝင် လေရှီး၊ လဟယ်၊ နန်းယွန်း၊ ကလေး၊ ကသာ၊ ကန့်ဘလူ၊ ခန္တီး၊ စစ်ကိုင်း၊ တမူးနှင့် ဟုမ္မလင်းမြို့နယ်တို့ပါဝင်သည်။

သို့သော် ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပနိုင်မည်ဟု မူလလျာထားသည့် အပိုင်း (၁) နှင့် (၂) အတွင်းမှာပင် တစ်နိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာအရ ရန်ကုန်တိုင်းနှင့် နေပြည်တော်ကောင်စီမှလွဲလျှင် ကျန်ပြည်နယ်နှင့် တိုင်း ၁၃ ခုတွင် မြို့နယ် ၂၀၂ မြို့နယ်အတွင်း ရပ်ကွက်နှင့် ကျေးရွာအုပ်စုပေါင်း ၂၉၃၁ ခု ရွေးကောက်ပွဲ လုပ်နိုင်တော့မည်မဟုတ်ကြောင်း ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က ယခုလ ၅ ရက်တွင် ကြေညာခဲ့ရသည်။

အနောက်မြောက်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် အခြေစိုက်သော စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ မုံရွာမြို့နယ်တွင်လည်း မြို့ပေါ်မှ လွဲလျှင် မြို့နယ်တွင်းရှိ ကျေးရွာအုပ်စု ၅၂ အုပ်စုတွင် ကျေးရွာအုပ်စု ၂ ခုသာ ရွေးကောက်ပွဲလုပ်နိုင်မည် ဖြစ်သည်။

မုံရွာမြို့တွင် ရွေးကောက်ပွဲ နီးလာသည်အထိ ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများ၏ မဲဆွယ်ပွဲများ မတွေ့ရဘဲ စားသုံးဆီ ရောင်းချသည့်နေရာများတွင်သာ မဲထည့်ကြရန်တိုက်တွန်းခြင်းနှင့် မဲထည့်နည်းများ ပြောဆိုခြင်းများ ရှိသည်ဟုလည်း မုံရွာမြို့ ရတနာပုံ ရပ်ကွက်မှ ဒေသခံ အမျိုးသမီးတစ်ဦးက ပြောသည်။

“မြို့ပေါ်တော့ မဲဆွယ်တရားဟောတာတွေ မလုပ်ကြဘူး။ လုပ်လည်းသူတို့ အသိုင်းဝိုင်းလောက်ပဲရှိမှာ။ မလုပ်လောက်ကြလောက်ဘူးရယ်။ အမတ်လောင်းတွေကိုယ်တိုင်တောင် ပေါ်ပေါ်တင်တင် မထွက်ရဲကြဘူးလေ” ဟု မုံရွာမြို့ခံ အမျိုးသားတစ်ဦးကလည်း ပြောသည်။

အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေးအုပ်ချုပ်ရေးဦးစီးဌာနက ထုတ်ပြန်သည့် မြို့နယ်ဆိုင်ရာအချက်အလက်အရ ရွှေဘိုမြို့နယ်တွင် ရွှေဘိုမြို့နှင့် ကျောက်မြောင်းမြို့တို့ပါဝင်ပြီး မြို့ပေါ် ရပ်ကွက် ၁၄ ခုနှင့် ကျေးရွာအုပ်စု ၇၂ စု ရှိသည်။

အမှတ် (၈) စစ်အခြေခံလေ့ကျင့်ရေးတပ်အပါအဝင် စစ်ကော်မရှင် တပ်ရင်းတပ်ဖွဲ့အများအပြား အခြေစိုက်ရာ ရွှေဘိုမြို့နယ်တွင် ရွှေဘိုနှင့် ကျောက်မြောင်းမြို့ပေါ် ရပ်ကွက်များ၌ ရွေးကောက်ပွဲ အပြည့်အဝမလုပ်နိုင်သည့် အခြေအနေဖြစ်ပေါ်နေသည်။

ရွှေဘိုမြို့ပေါ် ရပ်ကွက် ၇ ခု၊ ကျောက်မြောင်းမြို့မှ ရပ်ကွက် ၄ ခုနှင့် ကျေးရွာ အုပ်စု ၇၀ တွင် ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပနိုင်ခြင်းမရှိကြောင်း ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က ထုတ်ပြန်ထားသည်။

လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေးအားကောင်းရာ ရွှေဘိုမြို့နယ်တွင် ပြီးခဲ့သည့် ဒီဇင်ဘာလ ၁၁ ရက်နေ့ နံနက်က ရွေးကောက်ပွဲဆန့်ကျင်ရေး စာရွက် ၂၀၀၀ ကျော်ကို ရွှေဘိုမြို့ပေါ်တွင် ဒရုန်းဖြင့် ကြဲချခဲ့ကြောင်း ရွှေဘို ပကဖထံက သိရသည်။

ဒီပဲယင်း၊ ဝက်လက်၊ ခင်ဦးတို့နှင့်နယ်နိမိတ်ချင်းထိစပ်နေပြီး တော်လှန်ရေးအင်အားစုများအားကောင်းရာ ရွှေဘိုမြို့နယ်၌ ရွေးကောက်ပွဲနီးကပ်လာချိန်တွင် စစ်တပ်က မြေပြင်စစ်ကြောင်းထိုးမှုများအပြင် လေကြောင်း တိုက်ခိုက်မှုများ ခပ်စိပ်စိပ်လုပ်လာသည်။

ယနေ့ နံနက် ၁၀ နာရီခွဲမှစပြီး ရွှေဘိုမြို့နယ် အရှေ့မြောက်ခြမ်းနှင့်အရှေ့တောင်ခြမ်းကို လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု ၁၆ ကြိမ်ပြုလုပ်ခဲ့သည့်အပြင် ရွှေဘိုမြို့နယ်တောင်ပိုင်းကိုလည်း ဂျိုင်ရိုကော်ပတာဖြင့် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှု နှစ်ကြိမ်ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး ထိခိုက်သေဆုံးမှု အချို့ရှိကြောင်း ဒေသတွင်းတော်လှန်ရေး အင်အားစုများထံက သိရသည်။

ထိုလေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုနှင့်ပတ်သက်ပြီး အသေးစိတ်အချက်အလက်များ သိရှိနိုင်ရန် ဆက်သွယ် မေးမြန်းနေဆဲဖြစ်သည်။

ရွေးကောက်ပွဲနီးကပ်လာချိန်တွင် စစ်တပ်က အရပ်သားပြည်သူများကိုတိုက်ခိုက်မှုများ၊ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများ ပိုမို မြင့်တက်လာပြီး နိုဝင်ဘာလအတွင်း စစ်တပ်လေကြောင်း တိုက်ခိုက်မှု ၁၈၄ ကြိမ် ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး အရပ်သား ၁၃၀ ဦး သေဆုံးကာ ၂၆၂ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) လူ့အခွင့်အရေးဝန်ကြီးဌာနက ယနေ့ ထုတ်ပြန်သည်။