– မန္တလေးမှတဆင့် အထက်မြန်မာနိုင်ငံသို့ ကုန်စည်ဖြတ်တောက်မှု စစ်အုပ်စုက အပြင်းအထန်လုပ် နေရာ ပါရာစီတမော၊ အမျိုးသမီး လစဉ်သုံးပစ္စည်း ဒိုင်ဘာနှင့် စားအုန်းဆီ တစ်ဗူးပင် လွတ်လပ်စွာ သယ်ဆောင် မရတော့ပေ။

– ကုန်စည်ဖြတ်တောက်မှုမှ အမေရိကန် ဒေါ်လာ သန်း၃၀၀ ကျော် စစ်အုပ်စု ရရှိခဲ့ကာ ငလျင်ကြီး ဖြစ် ပွားခဲ့သည့် မတ်လတွင် ကုန်ဖမ်းဆီးမှု စံချိန်တင်ခဲ့ပြီးနောက် ပိုမိုဖမ်းဆီးရန် ဒုစစ်ခေါင်းဆောင် က ညွန်ကြားခဲ့သည်။

မန္တလေးမှ အထက်မြန်မာပြည်သို့ သွားမည့် ကုန်တင်ကားများသည် မန္တလေးစွယ်တော်ကားဝင်းတွင် တင်းကျပ်စွာ စစ်ဆေးခံနေရသည်။ စစ်ဆေးရေး အဖွဲ့များက ကုန်ပစ္စည်းမှန်သမျှကို နှိုက်ချွတ်ဖောက် စစ်နေပြီး ၎င်းတို့ စိတ်ကျေနပ်မှသာ ဖြတ်သန်းခွင့် လတ်မှတ်ကို ထုတ်ပေးနေသောကြောင့် စွယ်တော် ကားဝင်းအတွင်း ကုန်တင်ကားများ တန်းစီ၍ ညအိပ် စောင့်ဆိုင်းနေရသည်။

စစ်အုပ်စုက သယ်ဆောင်ခွင့် ကန့်သတ်ထားသော ပစ္စည်းများထဲတွင် လုပ်ငန်းသုံး၊ လျှပ်စစ်၊ ဆောက်လုပ်ရေးပစ္စည်းများ အပြင် မဖြစ်မနေလို အပ်သည့် ဆေးဝါးနှင့် လူသုံးကုန်များ ပါဝင်နေသည်။ စစ်အုပ်စုသည် အမျိုးသမီး လစဉ်သုံးများကိုပါ ကန့်သတ်နေပြီး မည်သည့် ဆီအမျိုးမစားမဆို ပေးမသယ်ပေ။ ထိုပစ္စည်းများ သယ်လိုပါက စစ်အုပ်စု၏ ခွင့်ပြုချက် လိုအပ်မည်ဖြစ်သည်။

“မင်းတို့ ဆီသယ်ချင်ရင် အုန်းဆီပဲ လိမ်းလို့ရမယ် ဆိုပြီးတော့ကို စစ်နေတာ” ဟု ကုန်တင်ယာဉ်မောင်း တဦးက ပြောသည်။ မန္တလေးမှတဆင့် စစ်ကိုင်းဘက်သို့ သွားမည့် ယာဉ်များကို ပိုမို တင်းကျပ်စွာ စစ်ဆေးပြီး လာဘ်ငွေ အများအပြား တောင်းခံနေသည်ဟု ကုန်တင်ယာဉ်မောင်းများက ပြောသည်။

ဤတင်းကြပ်မှုကြောင့် တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ အားကောင်းသည့် မန္တလေးနှင့် စစ်ကိုင်းတိုင်း မြို့နယ်များရှိ ပြည်သူများ အထွေထွေပြတ်လပ်မှု ဖြစ်လာစေရန် စစ်အုပ်စုက ဖန်တီးနေပြီး ဤအစီအစဉ်၏ ဦးဆောင်သူမှာ ဒုစစ်ခေါင်းဆောင်စိုးဝင်းကိုယ်တိုင် ဖြစ်ကာ စစ်အုပ်စုအတွက် ဒေါ်လာ သန်းရာနှင့်ချီ ရှာဖွေပေးနေသည်။

ဒုချုပ်စိုးဝင်း မျက်စိအောက်က စစ်ဆေးရေးဂိတ်များ

မန္တလေးမှ အထက်မြန်မာပြည်အညာဒေသသို့ ဝင်ရောက်သည့် ကုန်သွယ်ရေးလမ်းကြောင်း မှန်သမျှကို ဖြတ်တောက်နိုင်ရန် စစ်အုပ်စုက အစည်းအဝေးများ၊ လုပ်ငန်းညှိနှိုင်းအစည်အဝေးပေါင်း များစွာ ပြုလုပ်ခဲ့ပြီး စစ်ခေါင်းဆောင် ဒုချုပ်စိုးဝင်းက ဦးဆောင်နေသည်။ သုံးနှစ်တာ အစည်းအဝေးများတွင် ဆုံးဖြတ်ချက်ပေါင်း ၆၀၀ ကျော် ချမှတ်ခဲ့ကြသည်။

“တရားမဝင် ကုန်သွယ်မှု တိုက်ဖျက်ရေး ဦးဆောင်ကော်မတီ” ဟု အမည်ပေးထားသော အဖွဲ့ကို စစ်ခေါင်းဆောင် ဒုချုပ်စိုးဝင်း ဥက္ကဋ္ဌ အဖြစ် နေရာယူထားပြီး ပြည်နယ်၊ တိုင်း၊ ခရိုင် အဆင့် အထူးစစ်ဆေးရေး အဖွဲ့များကို ဖွဲ့ထားသည်။

အမှန်စင်စစ် အဆိုပါအဖွဲ့သည် နိုင်ငံ၏ ကုန်သွယ်ရေး တိုးတက်ရန် တရားမဝင်ကုန် ပစ္စည်းများ ကြပ်မတ်ခြင်းထက် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များ စိုးမိုးရာ ဒေသအတွင်းရှိ ပြည်သူများ ဒုက္ခကြုံရန် နှင့် အထွေထွေ အကြပ်အတည်း ဖြစ်လာစေရန် ဖန်တီးနေသည်။ ကန့်သတ်ပစ္စည်းများဟု ခေါင်းစဉ်တပ်၍ အမျိုးသမီး လစဉ်သုံးများကို ပေးမသယ်တော့ခြင်းက ဤအချက်ကို ကောင်းကောင်းညွန်ပြနေသည်။

စိုးဝင်းက “ မိမိတို့နိုင်ငံအတွက် အကြီးမားဆုံးရန်သူမှာ တရားမဝင်ကုန်သွယ်မှုနှင့် အဂတိလိုက်စားမှု” ဟု မတ်လအတွင်း လုပ်ငန်းညှိနှိုင်းအစည်းအဝေးတွင် ပြောဆိုခဲ့သည်။

စိုးဝင်းက ကုန်စည်ဖြတ် တောက်မှုတွင် လာဘ်စားသော စစ်အရာရှိများကိုလည်း သာဓကအဖြစ် အရေးယူပြနေသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံမှ ဝင်ရောက်လာသည့် ကုန်များ လာဘ်ယူ၍ လွှတ်ပေးခဲ့သော အရှေ့တောင်တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် က ဗိုလ်မှူးကြီးအဆင့် ဗညားဝင်း၊ အကောက်ခွန်ဦးစီး ညွန်ကြားရေးမှူးအဆင့် စိုးညွန့်အောင် အပါအဝင် အရာရှိ ၁၅ ဦးကို စိုးဝင်း၏ အမိန့်ဖြင့် ဖမ်းဆီးစစ်ဆေးနေသည်ဟု ခေတ်သစ်မီဒီယာက ဖော်ပြသည်။ တရားမဝင် ကုန်သွယ်မှု တိုက်ဖျက်ရေးကို အာဏာသိမ်း စစ်အုပ်စု မတိုင်မီ ယခင် အစိုးရ အဆက်ဆက်တွင်လည်း ကြိုးပမ်းခဲ့ကြပြီး လာဘ်စားသည့် ဝန်ထမ်းများကြောင့် မအောင်မြင်ခဲ့ပေ။

ပုံမှန်အားဖြင့် နယ်စပ်မြို့ မြဝတီမှ ဝင်ရောက်လာသည့် ထိုင်းကုန်ပစ္စည်းများကို ရန်ကုန်-မော်လမြိုင် လမ်းပိုင်းရှိ ညောင်ခါးရှည်ဂိတ်တွင် စစ်ဆေးလေ့ရှိသည်။ လက်ရှိတွင်တော့ မန္တလေးသို့ ဝင်ရောက်လာမည့် ကုန်စည်များကို ပိုမို တင်းကြပ်စစ်ဆေးနိုင်ရန် မိတ္ထီလာခရိုင်၊ သာစည်မြို့နယ်၊ ကျွဲတက်ဆုံ ရွာအနီးတွင်လည်း စစ်ဆေးရေးဂိတ်တခုကို အဆင့်မြှင့်တင်နေသည်။ ဇူလိုင်လ ၂၁ရက်က ကျွဲတက်ဆုံတွင် X-ray စက် တပ်ဆင်ပြီးစီးသည်ကို တိုင်းစစ်ကောင်စီ အဖွဲ့ဝင်များ သွားရောက် ကြည့်ရှု့ပြီး မကြာမီ အသက်ဝင်လာမည် ဖြစ်သည်။

ဒုစစ်ခေါင်းဆောင်စိုးဝင်း ဦးဆောင်သော ကော်မတီ၏ ကုန်ပစ္စည်းများ ဖမ်းဆီးမှုမှာ စစ်အာဏာသိမ်းပြီး သုံးနှစ်ကျော်အတွင်း ၆၆၃ ဘီလီယံကျပ်၊ အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၃၁၅ သန်းခန့် တန်ဖိုး ရှိပြီး ယခု ဩဂုတ်လ သုံးရက်အတွင်းမှာပင် ဒေါ်လာနှစ်သိန်းကျော် တန်ဖိုး ဖမ်းဆီးခဲ့သည်ဟု သတင်းထုတ်ပြန်ခဲ့ သည်။ ဖမ်းဆီးကုန်များမှာ တရားမဝင်ဟု ၎င်းတို့ ကန့်သတ်လိုက်သော ပစ္စည်းများဖြစ်ပြီး ထိုငွေတွင် အခွန်အခနှင့် လာဘ်ငွေ များမပါဝင် သေးပေ။

အံ့အားသင့်စရာမှာ မန္တလေးတွင်ပြင်းထန်သည့် ငလျင်ဖြစ်ပွားပြီး ပြည်သူများ အတိဒုက္ခရောက်နေ သည့် ၂၀၂၅ မတ်လတွင် ဖမ်းဆီးရမိမှုအများဆုံး ဖြစ်သည်ဟု ဒုချုပ်စိုးဝင်းက မေလ ၂၇ ရက် တရားမဝင် ကုန်စည်တိုက်ဖျက်ရေးဦးဆောင်ကော်မတီ၏ အစည်းအဝေးတွင် ဂုဏ်ယူကာ ပြောဆိုသည်။

မန္တလေးအခြေပြုသည့် အဝင်အထွက် ပိတ်ဆို့ရေး

စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် စစ်ပွဲများ ဖြစ်ပွားမှုနှင့် နယ်မြေအေးချမ်းမှု မရှိခြင်းကြောင့် မန္တလေး – ရွှေဘို – မြစ်ကြီးနား ရထားလမ်းကို အသုံးပြုနိုင်ခြင်း မရှိတော့သလို မန္တလေး -ဗန်းမော် ကားလမ်း သည်လည်း ၂၀၂၃ ကတည်းက ပိတ်ဆို့သွားသည်။ စစ်ကိုင်း၊ ချင်း၊ ကချင်နှင့် မကွေးစသည့် အထက် မြန်မာပြည် မြို့၊ရွာများသည် ရထားလမ်း၊ ရေလမ်းများမှတဆင့် ကုန်သွယ်နိုင်မှု မရှိတော့ဘဲ မန္တလေး မြို့မှတဆင့် စစ်ကိုင်းတံတားကို ဖြတ်သန်းလာမည့် ကုန်စည်များကိုသာ အဓိကမှီခိုအားထားနေခဲ့ရသည်။

ယင်းအခြေအနေတွင် စစ်အုပ်စုက တရားမဝင် ကုန်သွယ်မှု တိုက်ဖျက်ရေး ခေါင်းစဉ်ဖြင့် ၎င်းတို့ တင်းပြည့်ကြပ်ပြည့် စီးမိုးထားဆဲ ဖြစ်သော မန္တလေးမြို့၏ ကုန်စည် အဝင်အထွက်ကို ထိန်းချုပ်ကာ ဝင်ငွေရှာရန်နှင့် တော်လှန်ရေး အားကောင်းသည့် အညာဒေသကို ဖြတ်တောက်ပိတ်ဆို့ရန် အရှိန်မြှင့် ကြိုးပမ်းလာခြင်း ဖြစ်သည်။

လက်ရှိတွင် စစ်အုပ်စုက မန္တလေးမြို့သို့ ဝင်ရောက်လာမည့် ကုန်စည်များကို အတင်းအကြပ် စစ်ဆေးကာ အခွန်ဆောင်ထားခြင်း မရှိဟူသော အကြောင်းပြချက်ဖြင့် ဒဏ်ရိုက်ငွေညှစ်နေသလို မန္တလေးမြို့မှတဆင့် အညာဒေသသို့ ကုန်စည်များ အလွယ်တကူ မတင်ပို့နိုင်ရန်အတွက်လည်း ကန့်သတ်ကုန် အမျိုးအမည် အများအပြား သတ်မှတ်ကာ ပိတ်ဆို့ထားသည်။ မန္တလေးမြို့၏ ကုန်စည် အဝင်၊အထွက်ကို စစ်ဆေးကန့်သတ်ခြင်းဖြင့် စစ်အုပ်စုအတွက် ဒေါ်လာ သန်းရာနှင့်ချီသော ဝင်ငွေများ ရှာဖွေနိုင်သလို စစ်အာဏာသိမ်းမှု ဆန့်ကျင်သူကို ချိနဲ့သွားစေမည် ဖြစ်သည်။

ထို့အပြင်၁၀၂၇ စစ်ဆင်ရေးကြောင့် တရုတ်နယ်စပ် ကုန်သွယ်ရေးကို စစ်အုပ်စု မထိန်းချုပ်နိုင်တော့ဘဲ လက်လွှတ်လိုက်ရသလို မြန်မာပြည် အဓိက နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေး လမ်းကြောင်းဖြစ်သော မန္တလေး – လားရှိုး – မူဆယ် ကားလမ်းလည်း ၂၀၂၃ နှစ်ကုန်ပိုင်းကတည်းက ပိတ်ဆို့သွားသည်။ တရုတ်နယ်စပ်မှ တဆင့် မန္တလေးသို့ ဝင်ရောက်မည့် ကုန်စည်များသည် ယခင်လမ်းကြောင်း မေမြို့ X-Ray ကို မဖြတ်တော့ဘဲ ရှမ်းပြည်တောင်ပိုင်း တောင်ကြီးမှတဆင့် ထိုင်းနယ်စပ်မှ ကုန်စည်များနှင့်အတူ မိတ္ထီလာလွင်ပြင်ကို ဖြတ်၍ လာနေကြရာ စစ်အုပ်စုက မန္တလေးမြို့အဝင် မြစ်ငယ်တံတားမှတဆင့် မှနေ၍လည်း လာသမျှ ကုန်တင်ကားကို ဂိတ်ဖွင့်ကာ စစ်ဆေးသည်။

မန္တလေးမြို့သို့ ဝင်ရောက်လာသည့် ကုန်တင်ယာဉ်များအား စစ်ဆေးရာမှ စစ်အုပ်စုအတွက် တစ်နေ့ကို ကျပ်သိန်း တစ်သောင်းခန့် ဝင်ငွေ ရှာဖွေရရှိနေသည်ဟု ကုန်စည်သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး လုပ်ငန်းရှင်များ က ပြောသည်။

မန္တလေးသို့ ဝင်ရောက်မည့် ကုန်တင်ကားမှန်သမျှကို စစ်အုပ်စုက ရန်ကုန် – မန္တလေး လမ်းဟောင်း၊ မန္တလေးအဝင် မြစ်ငယ်တိုးဂိတ်တွင် ဂိတ်ချဖမ်းဆီး စစ်ဆေးကာ အမြန်လမ်းမှ ဝင်ရောက်လာမည့် ခရီးသည်တင်ကားနှင့် ကားအသေးများကို တံတားဦးမြို့ထိပ်၊ အဝိုင်းပတ်တွင် စစ်ဆေးဖမ်းဆီးသည်ဟု ဆိုသည်။ ကားပေါ်ပါသည့် ကုန်စည်တမျိုးချင်စီအတွက် အခွန်ဆောင်ထားခြင်း ရှိ၊မရှိ စစ်ဆေးကာ မန္တလေးမြို့ ၇၈ လမ်းနှင့် ကျွဲဆည်ကန်အနီးရှိ အကောက်အခွန်ရုံးသို့ ဖမ်းခေါ်သွားပြီးနောက် ကားတစ်စီးလျှင် ကျပ်သိန်း ထောင်ချီ ဒဏ်ရိုက်သည်ဟု ဒဏ်ကြေးဆောင်ခဲ့ရဖူးသူတချို့က ပြောသည်။

“၇၈လမ်း၊ သံလမ်းဘေးမှာရှိတဲ့ custom ရုံးကတော့ နေ့တိုင်း ကားတွေဖမ်းပြီး တစ်စီးကို အနည်းဆုံး သိန်း ၁၀၀၀ လောက် ဒဏ်ကြေးဆောင်ခိုင်းပါတယ်” ဟု ကုန်စည်ပို့ဆောင်ရေး လုပ်ကိုင်နေသူတစ်ဦးက ပြောပါတယ်။ ကာတစ်စီးကို သိန်း ၂၀၀၀ ကျော်အထိ ဒဏ်ရိုက်တာမျိုး ကြုံဖူးသည်ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။

ယင်းသို့ မန္တလေးမြို့အဝင် ကုန်စည်ဖမ်းဆီးမှုကို အကောက်ခွန်ဌာန၊ လက်ထောက် ညွှန်ကြားရေးမှူး အဆင့်က ဦးဆောင်ကာ အခွန်မဆောင်ဘဲ သယ်ယူလာသည့် ကုန်တင်ကား တွေ့ရှိပါက “ မင်းတို့ ကုန်တွေက မြဝတီက PDF (သူတို့အခေါ် ပဒက်)တွေကို အခွန်ပေးပြီး လာထားတာပဲ၊ နိုင်ငံတော်ကျ မပေးချင်ဘူးလား ဆိုပြီး” အကောက်ခွန် လက်ထောက်ညွှန်မှူး အမျိုးသမီးက ဒဏ်ကြေး ဆောင်ခိုင်းရုံမ က စကားနာပါ ထိုးကြောင်း ကိုယ်တိုင်ကြုံရသူတစ်ဦးက ဆိုသည်။

“ပြည်သူတွေ ကုန်စျေးနှုန်းတက်ပြီး (စခ)တွေကို မတော်လှန်နိုင်အောင်ရယ်၊ သူတို့အတွက် အခွန်အခ ရအောင်ပဲ” ဟု အထက်ပါ ကုန်စည်ပို့ဆောင်ရေးလုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်နေသူက ပြောသည်။

စစ်အုပ်စု၏ တင်းကြပ် စစ်ဆေး၊ ဒဏ်ရိုက်မှုများကြောင့် မန္တလေးမြို့ပေါ်တွင် ထိုင်းနှင့် တရုတ်နိုင်ငံထုတ် ကုန်ပစ္စည်း ရှားပါး၊ ဝယ်ယူရခက်ခဲကာ စျေးနှုန်းမြင့်တက်နေသည်ဟု မြို့ခံများက ဆိုသည်။ ထိုကဲ့သို့ မန္တလေးသို့ ကုန်အဝင်ကို ကန့်သတ်ကာ ငွေရှာနေသည့်အပြင် ကုန်အထွက်ကိုလည်း စစ်အုပ်စုက အကြီးအကျယ် ကန့်သတ်ပိတ်ဆို့ထားသည်။

စွယ်တော်ဂိတ်က အဓိကစစ်ဆေးရေးဖြစ်လာ

ပြီးခဲ့သည့် ဇူလိုင်လ ၁၄ရက်တွင် မန္တလေးမြို့၌ တရားမဝင်ကုန်သွယ်မှူ တိုက်ဖျက်ရေးကော်မတီဝင်များ လုပ်ငန်းညှိနှိုင်း အစည်းအဝေး ပြုလုပ်ပြီးနောက်တွင်တော့ မန္တလေးမှ တဆင့် အညာဒေသ သို့ ပို့ဆောင်မည့် ကုန်တင်ယာဉ်များကို တင်းကြပ်စွာ စစ်ဆေးမှုများ စတင်ခဲ့သည်။

မန္တလေးမြို့မှ ထွက်ခွာမည့် ယာဉ်များအနက် ၁၅တန်အောက် ဖြစ်ပါက အမရပူရရှိ စွယ်တော် ကားဝင်းတွင် စစ်ဆေးခံရန်နှင့် ၁၅ တန်နှင့်အထက် ယာဉ်များ ဧရာဝတီတံတား ရွှေကြက်ယက်ဆိပ်တွင် စစ်ဆေးကြရန် စစ်အုပ်စုက အမိန့်ထုတ်ခဲ့သည်။

လက်ရှိတွင်တော့ အမရပူရ စွယ်တော်ကားဝင်းက အထက်အညာသို့ ပို့ဆောင်မည့် ကုန်တင်ယာဉ်မောင်းများ အတွက် အိမ်မက်ဆိုး ဖြစ်လာနေသည်။ စစ်ဆေးရေးအဖွဲ့များသည် သယ်ယူမည့် ပစ္စည်းမှန် သမျှကို ဖောက်ထုတ်စစ်ဆေးနေပြီး ထောက်ခံစာ တောင်းယူသည်။ လူသုံးကုန်၊ ဆေးဝါး၊ စားအုန်းဆီမှ အင်ဂျင်ဝိုင်ပုံးမှအစ ကန့်သတ်ပစ္စည်းဟု ခေါင်းစဉ်တပ်ကာ စစ်ကိုင်းတံတားကို ပေးမဖြတ်တော့ဘဲ တင်းကြပ်နေသည်။

အဆိုပါ ကုန်တင်ကားများကို စစ်ဆေးသည့် အဖွဲ့ဝင်များစုမှာ အကောက်ခွန် (Custom) ဝန်ထမ်းများ ဖြစ်ပြီး၊ ရဲနှင့် ပျူစောထီး အဖွဲ့ဝင်များလည်း ပါဝင်သည်ဟု မျက်မြင်ကြုံခဲ့ရသည့် ယာဉ်မောင်းက ပြောသည်။ အကောက်ခွန် ဝန်ထမ်းတချို့သည် သေနတ်များကိုင်ထားသည်ကို တွေ့ရသည်ဟု အဆိုပါ ယာဉ်မောင်းက ပြောသည်။

“နိုင်ငံခြားပစ္စည်းမှန်သမျှ ဖမ်းပါတယ်” “အရစ်မခံချင်ရင် ကုန်ကားတစီးကို (သိန်း)ရာချီပေးရပါတယ်” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။ ကုန်ကားများမှာ ပုံမှန်အခွန်အခအပြင် လာဘ်ငွေပေးရသည်ဟု ပြောသည်။

“နိုင်ငံခြားဖြစ်ပစ္စည်း မှန်သမျှအားလုံး duty စာရွက်စစ်ပြီး ငွေမပေးရင် ဘယ်ကုန်ကားမှ မထွက်ရပါ ဘူး၊ စာရွက်ပြလဲ သုံးရက်လောက်က စောင့်ရပါတယ်” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။

ကားအများစုရှိ ကုန်တင်ပစ္စည်းများသည် Duty(အခွန်) ဆောင်ထားခြင်းမရှိသည်မှာ တဖက်တွင် စစ်ကောင်စီဘက်မှ Dutyပေးသည့် ပစ္စည်းများကို တင်းကြပ်လိုက်သောကြောင့်လည်း ဖြစ်သည်။ အခွန်ဆောင်ထားသော်လည်း ပူးပေါင်းအဖွဲ့က သတ်မှတ်ထားသော ကန့်သတ် ပစ္စည်းများ သယ်မရပေ။ သယ်ယူလိုပါက ငွေကြေးမြောက်မြားစွာ ပေးနေရသည်ဟု ကားသမားများက ဆိုသည်။

ကုန်တင်ယာဉ်မောင်းများ အတွက် စွယ်တော်ဂိတ်သည် မကြုံချင်စရာ ခက်ခဲသော ဂိတ်တခုဖြစ် လာသည်။ ကုန်ပစ္စည်းများ ဖောက်စစ်ခြင်း၊ သိမ်းယူခြင်း၊ ယာဉ်ကို သိမ်းယူခြင်း များကြောင့် စီးပွား လုပ်ရ ခက်လာသည်။ ညအိပ်စောင့်လျှင် ဧည့်စာရင်းလည်း တိုင်ရသေးသည်ဟု ကုန်တင်ယာဉ်မောင်း တဦးက ပြောသည်။ ကုန်တင်ကားများသည် စွယ်တော်ဂိတ်တွင် နှစ်ရက်မှ သုံးရက်အထိ ကြာတတ်ပြီး နောက် လမ်းခရီးတွင်လည်း ကြန့်ကြာမှုများစွာ ရှိသည်။ ထို့ကြောင့် အထက်မြန်မာပြည်နှင့် အညာ ဒေသတွင် ကုန်ဈေးနှုန်း ကြီးမြင့်မှုကို မလွဲမသွေကြုံရတော့သည်။

လက်ရှိတွင်တော့ ကုန်တင်ခများ မတန်မဆ စျေးမြင့်တက်သွားသည်ဟု ယာဉ်မောင်းတစ်ဦးက ပြောသည်။ “အရင်ကမြစ်ကြီးနားကို ကုန်တင်ရင် တစ် ပိသာကို တစ်ထောင်၊ အခု တစ်ပိတ်ဿာကို ခြောက်ထောင့် ငါးရာ ပေးရပါတယ်။ ဒါတောင်အထည်ပစ္စည်းပါပဲ။ ကျန်တဲ့ အထွေထွေပစ္စည်းတွေဆို ပိုပြီးတောင်း ပါတယ်” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။

အဓိက ဇာတ်လိုက် “ဆီ နှင့် ရွှေ”

ဖြတ်တောက်ရေးများတွင် စစ်အုပ်စု အဓိက ထိန်းချုပ်လိုသည်က အထက်မြန်မာပြည်ရှိ တော်လှန်ရေး အင်အားစုများကို ကောင်းစွာလည်ပတ်စေသည့် လောင်စာ နှစ်ခုကို ဖြစ်သည်။

“မန္တလေးကနေ အထွက်မှာ စက်သုံးဆီကို ပိတ်ပြီးတော့၊ မန္တလေးကို အဝင်မှာ ရွှေကို ပိတ်ဖို့ဖြစ်တယ်” ဟု စစ်ကောင်စီ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီးအစိုးရအဖွဲ့နဲ့ နီးစပ်သူတဦးက ပြောသည်။

“မြန်မာပြည်ရဲ့ ချင်းတွင်းမြစ်မှာပဲ ရွှေအလုံးအရင်း ထွက်တယ်၊ ဧရာဝတီ မထွက်ဘူး၊ သံလွင် မထွက်ဘူး၊ ဒီရွှေတွင်းတွေက တော်လှန်ရေးအဖွဲ့တွေအတွက် အဓိက ဝင်ငွေ ဖြစ်နေတယ်” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။

ချင်းတွင်းမြစ်ကြောင်းတလျှောက်သည် ရွှေထွက်ရာဒေသများ ဖြစ်သလို တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များ အားကောင်းစွာ စိုးမိုးထားသည့် နေရာဖြစ်သည်။ ချင်းတွင်းမြစ်ကမ်းရွာများနှင့် ကနီနယ်တွင် စစ်အုပ်စုက နေ့စဉ်ရက်ဆက် ဗုံးကျဲပြီး ယခုနှစ်အတွင်း လူပေါင်းဆယ်နှင့်ချီ သေဆုံးခဲ့ရသည်။

အဓိက အားဖြင့် စစ်အုပ်စုသည် ရွှေရောင်းဝယ်မှုကို မန္တလေးမြို့တွင် ထိန်းချုပ်ထားခြင်းဖြင့် ရွှေလုပ်ကွက် အများစုကို ရရှိသိမ်းပိုက်ထားသည့် ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်မတော် (မန္တလေး) MDY PDF ၏ မန္တလေးမြို့ကို သိမ်းယူရန် စစ်ရေးရည်မှန်းချက်ကို ချိန်ခွင်လျှာညှိ၍ နေသည်။

စစ်အုပ်စုအတွက် အရေးပါသော နောက်ထပ်အချက်မှာ စက်သုံးဆီ ပိတ်ဆို့ရေး ဖြစ်သည်။ ၂၀၂၃ ခုနှစ်ခန့်မှ စ၍ စစ်ကိုင်းတိုင်းကို နှစ်ရှည် စက်သုံးဆီ ဖြတ်တောက်ရေး လုပ်ဆောင်ခဲ့သော်လည်း မအောင်မြင်ခဲ့ရာ ၂၀၂၄ ခုနှစ်အတွင်း စိုးဝင်းဦးဆောင်၍ အကြိမ်ကြိမ်ညှိနှိုင်း အစည်းအဝေးများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။

ထိုစက်သုံးဆီဖြတ်တောက်ရေး လုပ်ငန်းများကိုလည်း ဒုတိယစစ်ခေါင်းဆောင်ိစုးဝင်း၏ အဖွဲ့က ဦးဆောင် လုပ်ကိုင်ခဲ့ပြီးနောက် ပြီးခဲ့သည့် သုံးလအတွင်း စက်သုံးဆီများအပြင် ပဲဆီ၊ စားသုံးဆီများကို ပါ သယ်ယူခွင့် မပေးတော့ပေ။

မန္တလေးတိုင်းအတွင်းရှိ လက်ပန်လှ၊ သပိတ်ကျင်း၊ တကောင်းမြို့နယ်များနှင့် စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်းရှိ ထီးချိုင့်၊ မောင်းကုန်း၊ မြတောင် အနီးပတ်ဝန်းကျင် ကျေးရွာများတွင် စားဆီ၊ ပဲဆီများ ဝယ်မရတော့ဘဲ ပြတ်လပ်‌မည့် အခြေအနေ ရောက်နေကြောင်း ဒေသခံများက ပြောသည်။

အနောက်မြောက် လွင်ပြင်ဒေသ ရွှေဘို၊ အရာတော်၊ ဒီပဲယင်း နယ်များတွင်လည်း အလားတူ ဆီပြတ်လပ်မှု ကြုံနေရ သည်။

“ဆီ သယ်လာလို့ရှိရင် ၂ နှစ်၊ ၃ နှစ် ထောင်ချတာမို့လို့ ဆီကို သယ်လို့ကို မရဘူးတဲ့။ (နယ်မြေ) သိမ်းထားတဲ့ လူတွေတော့ မသိဘူး။ (ပြည်သူ) လူတွေကတော့ ဆီကို ပတ်ရှာနေကြတာပဲ” လို့ စဉ့်ကူးနယ် လက်ပန်လှကျေးရွာ ဒေသခံက ပြောသည်။

စစ်အရိပ်ယောင် ဖြတ်တောက်ရေး

“တည်ငြိမ်ခြင်းနဲ့ ဖရိုဖရဲဖြစ်ခြင်းကို ခြားထားတဲ့ စည်းမျှဉ်းဟာ ကုန်စည်စီးဆင်းမှု” ဟု စစ်သူကြီး ဆွန်ဇူးက သူ၏ စစ်တိုက်ခြင်းအနုပညာ စာအုပ်တွင် ရေးသားခဲ့သည်။

စစ်အုပ်စုသည် စစ်ကိုင်း အပါအဝင် အထက်အညာဒေသမှ ရှုံးနိမ့်ပွဲများအတွက် ကြီးစွာ အငြိုးအတေး ထားသောကြောင့် ကုန်စည်စီးဆင်းမှုကို ဖြတ်တောက်ပြီး ပြည်သူ နှင့် တော်လှန်ရေး အဖွဲ့များကို ဖရိုဖရဲ ကစဉ့်ကလျား ဖြစ်ရန် အားထုတ်နေသည်မှာ ထင်ရှားသည်။ စစ်လော်ဘီများသည် စစ်ကိုင်းတံတားကို လုံးဝ ပိတ်ပစ်ရန် လှုံ့ဆော်မှုများပင် ပြုလုပ်ကြသည်။

လက်ရှိတွင် စစ်ကိုင်းတံတားမှတဆင့် အထက်မြန်မာပြည်သို့ သယ်ယူခွင့် ကန့်သတ်ထားသော ပစ္စည်းများမှာ_ ရွှေတူးဖော် ရေးလုပ်ငန်း၊ ဝါယာကြိုး၊ ဘထ္ထရီ၊ဆိုလာ၊ Power Bank များ ပါဝင်သလို အကိုက်ခဲ ပျောက်ဆေးအပြင် ဆေးဝါး ဆက်စပ်ပစ္စည်းများ၊ သုံးလက်မ အထက် သံပိုက်နှင့် ပိုက်များလည်း ခွင့်မပြုချေ။

စောင်၊ခြင်ထောင်များ အပါအဝင် အမျိုးသမီး လစဉ်သုံးနှင့် ဒိုက်ဘာများကိုပါ သယ်ယူခွင့် ကန့်သတ်ထားသောကြောင့် ဒေသတွင်းရှိ အမျိုးသမီးနှင့် တော်လှန်ရေးတပ်များ ရဲမေများ အတွက် ကြီးမားသော အခက်အခဲတခုလည်း ဖြစ်သည်။

ဒီပဲယင်းမြို့နယ်ရှိ တော်လှန်ရေးရဲဘော်တဦးက “ဒီဘက်မှာလည်း စားဆီက တော်တော် ပြတ်လပ် နေတယ်၊ ရှာမရဘူး၊ အရင်ကတော့ ကျွန်တော်တို့ တပ်ဖွဲ့တွေ ဆိုတာ ဆီက ပုံးလိုက်ကို သိုထား လှောင်ထားနိုင်တာပေါ့” ဟု ပြောသည်။

အညာဒေသအတွင်း ကုန်စည်ဖြတ်တောက်ခြင်း၏ အလွန်တွင် စစ်အုပ်စုက စစ်ဆင်ရေးများ ဖိဆီး လုပ်ဆောင်လာနိုင်သည်ကိုလည်း တော်လှန်ရေးအဖွဲ့များက တွက်ဆထားကြသည်။ ပြည်သူများ ပိုမို ကြပ်တည်းလာချိန်တွင် လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုများနှင့် စစ်ကြောင်းထိုးလာမှုများကို သတိပြုရမည် ဖြစ်ကြောင်း ဒီပဲယင်း PDF ရဲဘော်က အကြံပြုသည်။

“အဓိကက ပြည်သူကို ဦးတည်ထားပြီး တော်လှန်ရေးအဖွဲ့တွေကို နှိပ်ကွပ်ချင်တာပါ” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။

အရာတော်မြို့နယ် ပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေး တပ်ဖွဲ့တွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်နေသော ရဲဘော်တဦးက “တပ်ရင်းရဲဘော်တွေအတွက် ပိုပြီး ခက်ခဲလာနိုင်တယ်၊ စိတ်ဓာတ်ပိုင်းဆိုင်ရာရော ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာရောမှာ မပြည့်စုံတာ၊ ရှားပါးတာတွေ ကြုံလာတော့ ဖိစီးမှုတွေ များလာကြမယ်။ ဒီလို တပ်ဖွဲ့ဝင်အားလုံး လက်ရည် တပြင်ထဲ ရုန်းကန်ချင်တဲ့ စိတ်ဓာတ်ရှိဖို့ လိုပါတယ်” ဟု ဆိုသည်။