ဆီရီယား တွင် ဆယ်သုံး နှစ် အကြာ ပြည် တွင်း စစ်ကြီး ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး အာဆတ် အစိုးရ ပြုတ်ကျသွားခဲ့မှု သည် ကမ္ဘာအနှံ့ရှိ တော်လှန် တိုက်ပွဲ ဝင်နေသူ များကလည်း ငါတို့ အလှည့် ဘယ်တော့ လဲ ဟူသော အတွေးများ ဝင်လာကြသည်ဟု အစချီကာ တသီးပုဂ္ဂလိက အမေရိကန် နိုင်ငံခြား ဆက်ဆံရေး ကောင်စီ ဝက်ဆိုဒ် တွင် ပါရှိလာသည့် ဂျိုရှုဝါ ကလန်ဇစ်၏ “Could the Myanmar Junta Rapidly Collapse Like al-Assad?” ဆောင်းပါးမှ ကောက်နှုတ်တင်ပြသည်။

သုတေသီ အချိူ့က အာဏာသိမ်း စစ်တပ် ကို မဖြစ်မနေ တိုက်ပွဲ ဝင်နေသော မြန်မာ တော်လှန်ရေး အဖွဲ့ နောက်ကလိုက်လာဖို့ ရှိနေသည်ဟု ပင် ပြောဆိုလာကြသည်။ ထိုသို့ ပြောနေကြသည် မှာလည်း စစ်အာဏာရှင် များသည် မြို့ကြီး မြို့ငယ် စုစုပေါင်း၏ ၂၀ ရာနှုန်း ကိုသာ ထိန်းချုပ်ထားနိုင်တော့သည့် အဖြစ်ကို ကြည့်၍ တော်လှန်ရေး အဖွဲ့များသာ ရုတ်ခြည်း မြို့တော်သို့ ဦးတည်ချီတက် လာမည် ဆိုလျင် ပြိုလဲသွားနိုင်သည်ဟု တွက်ဆထားသော ကြောင့်ပင် ဖြစ်သည်။

ထိုသို့ ရုတ်ခြည်း ပြိုလဲသွားနိုင်သည့် အခြေအနေ ပချို့ကလည်း မရှိမဟုတ် ရှိနေသည်။ မြန်မာ လူထုသည် စစ်တပ်ကို အရွံ့မုန်းကြီး ရွံ့မုန်းနေကြပြီ ဖြစ်သည်။ နိုင်ငံ စီးပွားရေး အား ၁၉၆၀ ကျော် နှစ်များကစ၍ ထိုးကျသွားအောင် လုပ်ခဲ့ကြသည်။ စစ်တပ် အတွင်း ယခင်က မရှိသလောက် ဖြစ်ခဲ့သည့်လက်နက်ချ၊ ဘက်ပြောင်းလာသူ အရည် အတွက်လည်း များသည်ထက် များလာနေသည်။

ဆီရီယား မှာ ကဲ့သို့ပင် မင်းအောင်လှိုင် နှင့် အနီးကပ် ရှိနေသူ များ မှ လွဲ၍ ထိတ်တန်း စစ်ခေါင်းဆောင်များ အကြား ကစင့်ကလျား နှင့် ဘာဖြစ်နေမှန်း မသိရလောက်အောင် သတင်း များ ထွက်ပေါ်မလာဘဲ ရှိနေသည်။ မင်းအောင်လှိုင်ကလည်း တယောက်ပြီး တယောက် ဖြုတ်၊ နေရာပြောင်း လုပ်လာနေ၍ စစ်တပ်အဖို့ ရှေ့‌လျောက် ဘာဆက်လုပ်မည်ကို မခန့်မှန်း နိုင်အောင် ဖြစ်လာနေကြသည်။

တရုတ် နှင့် နယ်ခြား ဂိတ်များ အားလုံးနီးပါး ဆုံးရှုံးခဲ့ကြပြီး မကြာမီက မင်းတပ်မြို့ကိုပါ လက်လွှတ်ခဲ့ရသည်။ မင်းတပ်သည် မဟာဗျူဟာအရ အချက်အခြာ ကျသော မြို့ဖြစ်နေ၍ တော်လှန်ရေး တပ်များ လွတ်လပ်စွာ လှုပ်ရှား နိုင်လာပြီး တောင်ဖက်ရှိ မြို့တော်သို့ ချီတက် နိုင်ရန် လမ်းပွင့်သွားခဲ့သည်။ မင်းတပ်အား နေ့စဉ် ရက်ဆက် ဗုံးကြဲ တိုက်ခိုက်နေသော်လည်း မြေပြင်တွင် တိုက်မည့် စစ်သားများ မရှိသလောက် ဖြစ်နေသည်။

သို့သော် လက်ရှိ အနေအထား တွင်တော့ အာဆတ် နှင့် ၎င်း၏ တပ်ဖွဲ့များ နှင့် အနေအထားခြင်း ခြားနားနေဆဲပင် ဖြစ်သည်။ ဆီရီယားကဲ့သို့ပင် မြန်မာ တွင်လည်း အထင်ကရ လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့ အသီးသီး ရှိနေသည်။ သို့သော် ယခုအခါ ဗျူဟာ ပိုင်း အရရော စစ်အာဏာရှင် ဖြုတ်ချရေး ရည်မှန်းချက် များ တွင် ပါ တသားတည်း ရှိလာကြသည်။

နေပြည်တော်သို့ ထိုးစစ် ဆင်နိုင်ဖို့ ကား ယခုထက် ပို၍ ညှိနှိုင်း ဆောင်ရွက်ဖို့ လိုအပ်နေသည်။ အကယ်၍ စစ်ကောင်စီ ပြုတ်ကျသွားလျင် အချင်းချင်း ဆက်၍ ညီညွတ်နေဖို့ ဦးဆောင်‌မှု ပေးနိုင်မည့် ပုဂ္ဂိုလ်မျိုး မတွေ့ရသေးပေ၊ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်သည်လည်း သူမ အုပ်ချုပ်ခဲ့စဉ် ကာလ အတွင်း တိုင်းရင်းသားများ၏ ယုံကြည်မှု မရခဲ့၊ လက်ရှိတွင် အသက်အားဖြင့် ၇၉ နှစ် ရှိနေသော သူမ သည် အကျဉ်းချ ခံထားရဆဲ ဖြစ်ပြီး ကျန်းမာရေး မကောင်းလှဟု ယူဆခံနေရသည်။

နိုင်ငံတကာကလည်း မြန်မာအား ဆီရီယား လောက် အာရုံစိုက်မှု မရှိ ဖြစ်နေသည်။ မြန်မာ တော်လှန်ရေး အဖွဲ့ များ ဖြစ်သည့် အမျိုးသား ညီညွတ်ရေးအစိုးရ နှင့် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့များသည် ဆီရီယား အဖွဲ့များလို စစ်ရေး နှင့် ဘဏ္ဍာရေး တွင် နိုင်ငံတကာ၏ အကူအညီ အထောက်အပံ့ မရ ဖြစ်နေသည်။ အာဆီယံ အဖွဲ့သည်လည်း စစ်အာဏာပိုင်များ မှ ၎င်းတို့ စကားနားထောင်လာနိုင်မည့် အ‌ ခြေအနေမျိုး မဖန်တီးနိုင်ခဲ့။

အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည်လည်း ပြီးခဲ့သည့်ဆယ်စု နှစ် တစု အတွင်း ဒီမိုကရေစီ ဘက်တော်သားများအား အကူအညီ ဒေါ်လာ ၁.၅ ဘီလီယံ ပေးခဲ့သော်လည်း ယခု အခါ စိတ်မဝင်စားတော့ဘဲ ဖြစ်နေသည်။ ဤသည်ကလည်း ဥရောပ နှင့် အရှေ့အလယ်ပိုင်းတွင် မြန်မာထက် ဦးစားပေးရမည့် အကြောင်းများ ထွက်ပေါ်လာနေခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။

၂၀၂၃ တွင် ပြဋ္ဌာန်းပေးခဲ့သော BURMA ACT သည် ရေရောခံလာရ၍ ၎င်းတို့ စိတ်ဝင်စားလာသည် ဟု ပြော၍ မရ‌ပြန်ပေ။

မြန်မာ၏ အိမ်နီးချင်းများ ဖြစ်သော ထိုင်း၊ အိန္ဒိယ၊ အထူးသဖြင့် တရုတ် သည် စစ်တပ် ပြုတ်ကျသွားပါက ၁၉၉၀ ကျော် နှစ်များ အတွင်း ဆိုမာလီယာ ကဲ့သို့သွေးချောင်းစီး လာတော့မည်ဟု စိုးရိမ်ကာ လက်ရှိ ပုံစံ အတိုင်း ရှိနေစေချင်ကြသည်။

အိန္ဒိယသည် မြန်မာ စစ်‌ ခေါင်း‌ ဆောင်များအား လက်နက် နှင့် အခြား အကူအညီများ ပေးလာခဲ့သော်လည်း မကြာမီက အတိုက်အခံများကို တီးခေါက် မေးမြန်းလာကြသည်။ ထိုင်းသည် စစ်ကောင်စီအား ဘဏ္ဍာရေး အရ အသက်ဆက်ပေးနေပြီး သံတမန် ပိုင်းအရလည်း ထောက်ခံမှု ပေးခဲ့သည်။ ရုရှားသည် အရပ်သားများကို ဗုံးကြဲ တိုက်ခိုက်ရာတွင် သုံးသည့်‌ လေယာဉ်များ ရောင်းချ ပေးခဲ့သည်။ သံတမန်ရေး အရ အပယ်ခံလို ဖြစ်မနေစေရန်လည်း ၎င်းတို့ ကမကထ လုပ်သည့် နိုင်ငံတကာ ဖိုရမ်များသို့ ပါ တက်ရောက်စေခဲ့သည်။
မြန်မာ အတွက် အရေးတကြီး လိုအပ်နေသည့် ရေနံ နှင့် နိုင်ငံတွင်း စွမ်းအင်ပိုင်း အခြေခံ အဆောက်အအုံများ တည်ဆောက်နိုင်ရန်ပါ ကူညီပေးလာခဲ့သည်။

အရှေ့တောင်အာရှ တွင် ဩဇာတက္ကိမ အရှိဆုံး ဖြစ်သည့် တရုတ်သည် မြန်မာ အရေး တွင် ဩဇာ လွှမ်းမိုးမှု အရှိဆုံး နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ စစ်တပ်၏ အရေးနိမ့်လာနေမှု ကို သိရှိနေသော် ငြားလည်း ၎င်းတို့ အတွက် ကုန်သွယ်‌ ရေး နှင့် အကျိုး အမြတ် ရှိနိူင်သည့် အပိုင်းများကို ထိန်းချုပ် ထားနိုင်ဆဲ ဖြစ်သည်ဟု လက်ခံထားသည်။

မြန်မာ၏ အကြီးဆုံး ကုန်သွယ်ရေး ပါတနာ ဖြစ်သည့်အပြင် နိုင်ငံ အတွင်း ရင်းနှီးမြုပ်နှံထားသည်များ နှင့် တူးဖေါ် ယူ၍ ရနိုင်သည် ပရိုဂျက်များ ဘေးမသီ ရန်မခ ရှိနေစေချင်သည်။ ထို့အတွက် သံတမန် ရေးရာအရ အကာအကွယ် ပေးခဲ့သည့် အပြင် အာဏာသိမ်းပြီး နောက်တွင်ပင် သဘောတူညီချက်များ ချုပ်ဆိုလာခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း တည်ငြိမ်မှု မရ၍ အဆိုပါ သဘောတူညီချက်များ အကောင်အထည် မဖေါ်နိုင်ဘဲ ရပ်ဆိုင်းနေခဲ့သည်။

စစ်ကောင်စီသည် စစ်မြေပြင်တွင် ဆက်တိုက်ဆိုသလို အရေးနိမ့်လာသည့် အခါ တွင်တော့ ဒီအတိုင်း ဆက်ကြည့်နေ၍ မရတော့ဆိုကာ အနေအထားကို မသိမသာ ပြောင်းလာခဲ့သည်၊ ၎င်းတို့လုပ်မည်ဟု ကတိပေးထားသော ရွေးကောက်ပွဲ လုပ်ဖြစ်မည် ဆိုက ဒေါ်လာ တစ် ဘီလီယံ အထိ ကူညီမည်ဟုပင် ချပြလာခဲ့သည်။

တော်လှန်ရေး တပ်ဖွဲ့အသီးသီးက နယ်မြေများကို သူ့နေရာနှင့် သူ သိမ်းပိုက်ထားသည့် အနေအထားတွင် ရွေးကောက်ပွဲ နှင့် တူအောင် လုပ်နိုင်မည်လား ဆိုသည်က မေးစရာ ဖြစ်လာနေသည်။

သို့သော် တရုတ်က ‌ရွေးကောက်ပွဲကိုသာ လုပ်စေချင်နေသည်။ သို့သော် မရမက လုပ်ပြီး ယုံကြည်လက်ခံ နိုင်လောက်သည့် ရွေးကောက်ပွဲ ဖြစ်မလာက စစ်ပွဲသည် တာရှည်လာဖို့သာ ရှိနေသည်။ နိုင်ငံသည်လည်း ပြည်တွင်းစစ် နွံအိုင်ကြီးထဲ နစ်နေဦးမည်သာ ဖြစ်ပြီး အာဆတ်ကို ပြုတ်ကျသွားစေလောက်သည့် အနေအထားမျိုး ပြတ်ပြတ်သားသား ထွက်ပေါ်လာနိုင်စရာ မရှိပေ ဟု ရေးသားထားသည်။

နောက်ဆုံးရရှိသော သတင်းအရ
အဖိနှိပ်ခံ ပြည်သူလူထုတစ်ရပ်လုံး လိုလား တောင့်တသော နိုင်ငံရေး မျှော်မှန်းချက်များ တစ်လုံးတစ်ဝတည်း ရရှိစေရေးအတွက် တိုင်းရင်းသား ညီအစ်ကိုများ၏ အကောင်းဆုံး မိတ်ဆွေအဖြစ် ဆက်လက် ရပ်တည်သွားမည်ဟု အာရက္ခတပ်တော်က ယနေ့ ဒီဇင်ဘာလ ၂၉ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန်လိုက်ပြီး နိုင်ငံ ရေး အရ ဆွေးနွေးရန် အသင့် ရှိနေသည်ဟု လည်း ပါရှိလာခဲ့သည်။

ဆိုလိုသည်က အာရက္ခ တပ်တော်သည် ဂွ မြိုကို အပြီး အပိုင် သိမ်းပိုက် ခဲ့ပြီး ချိန် နှင့် ကိုက်၍ ၎င်းတို အသည်းအသန် စိုးရိမ် နေသော ဧရာဝတီ တိုင်း ထဲ အဝင်ခံမလား၊ လက်ရှိ အနေအထားကို အသာတကြည် လက်ခံမည်လား ဟု စိန် ခေါ်လိုက်ခြင်းပင် ဖြစ်သည်။

ပြည်သူတို့၏ ခုခံ တွန်းလှန်စစ် မုချ အောင်ရမည်!!!

Hla SoeWai