မြို့ပေါ်မှလူမိုက်ဂိုဏ်းများသည် လူငယ်တို့ကိုပြန်ပေးဆွဲပြီးနောက် မိသားစုဝင်များထံ ငွေညှစ်ကြသည်။ ငွေပေးနိုင်သူများပြန်လွတ်သော်လည်း မပေးနိုင်သူများကို စစ်တပ်ထံတပ်သားသစ်အဖြစ်အပ်နှံခဲ့သည်။

ဇန်နဝါရီလလယ် နံနက်ခင်းတစ်ခုတွင် ရန်ကုန်မြို့စွန် ရွှေပေါက်ကံမြို့သစ်အဝင်လမ်းပေါ်ရှိ မော်ကျွန်းကျောင်းမှ သံဃာတော်များ တန်းဆွမ်းခံထွက်လာရာ ဘုန်းကြီးကျောင်းသားနှစ်ယောက် ‘ဘွန္တော’ အော်၊ ကြေးစည်ထုရင်း ရှေ့မှ ကြိုထွက်သွားကြသည်။

တန်းဆွမ်းခံထွက်လာသည့်သံဃာများ မိနစ်ပိုင်းအတွင်း ရောက်လာတော့မည့်ဖြစ်ကြောင်း ထိုသို့ အချက်ပြရသည့် အသက် ၁၇ နှစ်ဝန်းကျင် လူငယ်နှစ်ဦးမှာ ရွှေပေါက်ကံ စက်မှုဇုန်ထဲ အရောက်တွင် ပျောက်ချင်းမလှ ပျောက်သွားခဲ့သည်။

ထိုသို့ ပျောက်ဆုံးကြောင်း သံဃာများ သတိထားမိပြီး မိနစ်ပိုင်းအကြာတွင် သူတို့ကိုင်ဆောင်ခဲ့သည့် ကြေးစည်နှင့် ကြေးစည်ရိုက်တံကို ရွှေပေါက်ကံစက်မှုဇုန်နှင့်ကပ်လျက် ဇေကမ္ဘာစက်မှုဇုန်ဟု ခေါ်ကြသည့်နေရာအနီး ကင်းတဲတစ်ခုတွင် တွေ့လိုက်ရသည်။

အမျိုးသားတချို့က လူငယ်နှစ်ဦးကို ကားပေါ်တင်ကာ ဖမ်းဆီးသွားကြောင်း ဒေသခံတချို့က မြင်လိုက်ရသည်ဟု အဆိုပါအခြေအနေကိုသိသည့် ရွှေပေါက်ကံမြို့ခံတစ်ဦးက ပြောသည်။

“ကင်းတဲပေါ်မှာ ကြေးစည်ရယ်၊ ကြေးစည်ရိုက်တဲ့ဟာတွေရယ်၊ ကြေးစည်ထမ်းတဲ့ဟာတွေရယ် တွေ့တော့မှ အဲ့ဒီနားမှာ ရုတ်ရုတ်ရုတ်ရုတ် ဖြစ်ကြတာပေါ့ဗျာ။ အဲ့ဒါနဲ့လိုက်ပြီးတော့ စုံစမ်းတော့မှ ပေါ်တာဆွဲခံရတယ်လို့ သိရတာ” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။

ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်းတာဝန်ရှိသူတို့က ရဲစခန်း၊ ထိုမြို့နယ်အတွင်းတပ်စွဲထားသည့် စစ်သားများ အပါအဝင် ဆိုင်ရာပိုင်ရာများထံ ချဉ်းကပ်မေးမြန်းရာ စစ်တပ်လက်ထဲသို့ ထိုနှစ်ဦး ရောက်မလာသေးဟု ပြောဆိုကြောင်း ထိုအဖြစ်အပျက်ကိုသိသူက ပြောပြသည်။

နောက်ဆုံးတွင် ရွှေပေါက်ကံအနီးရှိ လူမိုက်ဂိုဏ်းတစ်ခုက ဖမ်းဆီးခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း အဖြေထွက်သည်၊ စစ်တပ်၏ ကြားဝင်စေ့စပ်မှုဖြင့် ထိုလူငယ်နှစ်ဦး နေ့တွင်းချင်း ပြန်လွတ်လာခဲ့သည်ဟု ၎င်းကဆိုသည်။

အထက်ပါအဖြစ်အပျက်က မြန်မာနိုင်ငံတွင်းဖြစ်ပျက်နေသည့် စစ်တပ်နှင့်လူမိုက်ဂိုဏ်းများပေါင်းကာ ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေအောက် လူပြန်ပေးဆွဲမှုနှင့် တပ်သားသစ်စုဆောင်းမှုများထဲမှ တစ်ခုဖြစ်သည်။

၂၀၂၁ ဖေဖော်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့က အာဏာသိမ်းခဲ့သည့်စစ်တပ်သည် မြန်မာ့သမိုင်းတလျှောက် အပြင်းထန်ဆုံးလက်နက်ကိုင်ခုခံမှုများနှင့် ဆက်လက် ရင်ဆိုင်နေရပြီး တိုင်းစစ်ဌာနချုပ်နှစ်ခုနှင့် မြို့ပေါင်း ၉၀ ကျော် လက်လွှတ်ဆုံးရှုံးထားရသည်။

သမိုင်းဝင်အရှုံးများနှင့်အတူ လျော့ပါးချိနဲ့နေသည့် စစ်တပ်တွင် လက်နက်ကိုင်အင်အား ဖြည့်ဆည်းရန်အတွက် စစ်ကောင်စီက ပြီးခဲ့သည့်နှစ်ဖေဖော်ဝါရီတွင် အရပ်သားများ စစ်ထဲမဝင်မနေရစနစ် ကျင့်သုံးမည့် စစ်မှုထမ်းဥပဒေကို အတည်ပြုကြောင်း ကြေညာခဲ့သည်။

ထိုအချိန်မှစပြီး တစ်နှစ်နီးပါးအတွင်း တပ်သားသစ်များကို နည်းမျိုးစုံ စုဆောင်းကာ စစ်သင်တန်း ၉ကြိမ်ဖွင့်ခဲ့သည်။ ၁ကြိမ်လျှင် လူသစ် ၅၀၀၀ ခေါ်မည်ဟု ကြေညာထားသဖြင့် အရပ်သား ၄၅,၀၀၀ စစ်တပ်ထဲရောက်သွားခဲ့သည်ဟု နားလည်ရသည်။

အချိန်ကြာလာသည်နှင့်အမျှ တပ်သားသစ်ရရန် ခက်ခဲလာသည့် စစ်ကောင်စီသည် မြို့ပေါ်ရပ်ကွက်များတွင် ကျက်စားသည့်လူမိုက်ဂိုဏ်းများကို ပြည်သူ့စစ် အမည်တပ်ကာ အရွယ်ကောင်းအမျိုးသားများကိုဖမ်းဆီးပြီး စစ်တပ်ထံလက်လွှဲပေးသည့်နည်းလမ်းကို အသုံးပြုနေသည်ဟု ဖမ်းဆီးခံရသည့် လူငယ်များ၏ မိဘဆွေမျိုးများထံက စုံစမ်းသိရသည်။

အထိ တက်တူးတွေနဲ့ဆိုတော့ ပုံစံက သိသာပါတယ်” ဟု သူက ပြောပြသည်။

“ကျွန်မတို့နဲ့ အချိတ်အဆက်ရတဲ့ တစ်ယောက်ဆို လူမိုက်တွေက ဖမ်းသွားပြီး စစ်တပ်ဆီ ရောင်းစားခံလိုက်ရတာ။ မိဘတွေက တငိုငိုတရီရီနဲ့”

၂၀၂၄ ဒီဇင်ဘာ ၁ ရက်နေ့မှ ယခု ဇန်နဝါရီ ၁၅ ရက်နေ့အထိ ၄၅ ရက်တာအတွင်း မန္တလေးခရိုင် ၊ ခုနှစ်မြို့နယ်၌ လူ ၅၀၀ ကျော် ပေါ်တာဆွဲ ဖမ်းဆီးခံရသည်ဟု ၎င်းတို့ကို စောင့်ကြည့်မှတ်တမ်းတင်နေတဲ့ မန္တလေးသပိတ်အင်အားစုထံက သိရသည်။

စစ်ကောင်စီကမူ စစ်သားသစ်များရရှိရန် ဥပဒေလုပ်ထုံးလုပ်နည်းနှင့်အညီ ဆင့်ခေါ်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်ဟု ဇန်နဝါရီ ၂၇ ရက်စွဲဖြင့် သတင်းတစ်ပုဒ် ထုတ်ပြန်ထားသည်။

“သက်ဆိုင်ရာမြို့နယ်အလိုက် ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဆင့်ခေါ်ရေးအဖွဲ့များ စနစ်တကျ ဖွဲ့စည်းထားရှိ၍ ထုတ်ပြန်ထား သည့် ပြည်သူ့စစ်မှုထမ်းဥပဒေနှင့်အညီသာ ရွေးချယ်ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်” ဟု ထုတ်ပြန်ချက်က ဆိုသည်။

စစ်ကောင်စီနှင့် အပေါင်းအပါ လူမိုက်တို့၏ လုပ်ရပ်သည် ရာဇဝတ်မှုဖြစ်သည်ဟု အမျိုးသား ညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) လူ့အခွင့်အရေး ဝန်ကြီး ဦးအောင်မျိုးမင်းက ပြောသည်။

“သူတို့လုပ်ရပ်တွေက လုံးဝကို လူကုန်ကူးမှု မြောက်နေတယ်။ အရွယ်ရောက် အကျုံးဝင်တဲ့ သူတွေကို စာရင်းပြုစုပြီး လုပ်ထုံးလုပ်နည်းရှိပေမဲ့ အခုက သူတို့က လမ်းပေါ်မှာရှိတဲ့သူတွေ၊ သွားလာနေတဲ့ သူတွေကို စစ်မှုထမ်းဥပဒေအကြောင်းပြ ဖမ်းဆီးပြီး စစ်တပ်ထဲကိုပို့နေတာ” ဟု ဦးအောင်မျိုးမင်းက ဆိုသည်။

“လူကုန်ကူးတယ်ဆိုတာ လူတွေကို လှည့်စားတာ၊ သွေးဆောင်ဖြားယောင်းတာ၊ ဆန္ဒမပါပဲ အတင်းအကျပ် ခိုင်းစေတာ။ ဒါဟာ လုံးဝ လူကုန်ကူးမှုပါပဲ”

ယင်းလုပ်ရပ်များသည် လူကို ကျွန်ပြုခြင်းဖြစ်သည်ဟု ထင်ရှားသည့်အတွက် အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အလုပ်သမား အဖွဲ့ချုပ် ILO ထံသို့ တင်သွင်းထားပြီး အာဏာသိမ်းစစ်တပ်ကို ထိထိရောက်ရောက် အရေးယူနိုင်ရန် ကြိုးပမ်းနေသည်ဟု ၎င်းက ထပ်လောင်းပြောဆိုသည်။

စစ်မှုထမ်းဥပဒေကြောင့် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်ခံရမှု အမှုပေါင်း ၁၁၆၀ နှင့် ဖမ်းဆီးခံရသူပေါင်း ၂၂၇၆၅ ဦးရှိခဲ့ပြီဖြစ်ကြောင်း NUG က ဇန်နဝါရီ ၁ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

လူငယ်များ နေရာမရွေး၊ အချိန်မရွေး ဖမ်းဆီးခံရနိုင်သည်ဟု ဒလမြို့နယ်ဘက်မှ ရန်ကုန်ဘက်သို့ နေ့စဉ် အလုပ်သွား / အလုပ်ပြန် လုပ်နေရသည့် ကုမ္ပဏီဝန်ထမ်း လူငယ်တဦးက ပြောသည်။

“အခုဆို နေရာတိုင်းမှာ လူတွေကို ဖမ်းခေါ်သွားတယ်ဆိုတဲ့ သတင်းတွေက အမြဲကြားလာရတော့ လမ်းသွားရင်တောင် ဝန်ထမ်းကတ်ကိုဆွဲပြီး လမ်းလျှောက်နေရတယ်” ဟု သူက ဆိုသည်။ “ညနေ ၆ နာရီကျော်ရင် စိုးရိမ်လာပြီ။ ဘယ်အချိန်မှာ ဘယ်လိုပုံစံမျိုးနဲ့ ဖြစ်မှန်းမသိလို့ အဖော်နဲ့ပဲ အိမ်ပြန်နေရတယ်” ဟု ထိုလူငယ်က ပြောလိုက်သည်။